70 jaar bevrijding
70 jaar bevrijding
Vrijheid, niet vanzelfsprekend. In 2015 vieren we dat Nederland 70 jaar geleden werd bevrijd van de bezetter. De herinneringen aan deze periode in de Nederlandse geschiedenis zijn nog levendig. Bij een steeds kleiner wordende groep mensen die het nog zelf nog hebben meegemaakt, of bij hun kinderen en kleinkinderen aan wie de verhalen worden verteld. Rond 70 jaar bevrijding worden vele activiteiten georganiseerd. Gedenken én de vrijheid vieren, daar draait het om!
In dat perspectief plaatsen wij hierna het gedicht "Minuten" van G.J. van de Waal.
GEDICHT
G.J. van de Waal (1904): ‘In dit gedicht staan mijn belevenissen op 5 mei 1945 om acht uur 's morgens'
In de loop van 1943 werden op last van de Duitse bezetter landelijk grote aantallen kerkklokken uit de torens gehaald - soms naar beneden gesmeten - ten behoeve van de Duitse oorlogsindustrie. Dat gebeurde ook in Den Haag. De monumentale, ongeveer 6.000 kg wegende klok in de Haagse Toren, in 1541 gegoten door Jan en Jasper Moer uit Den Bosch - stond op een gegeven moment al buiten vóór de torendeur te wachten op transport. Door toedoen van het Bureau Inspectie Kunstbescherming werd de klok in de hal teruggeplaatst en door een truc gered: de torendeur werd links en rechts met oud uitziende balken versmald, waardoor de klok niet meer door de deuropening kon en de collaborerende vervoerder wat deze betrof geen succes had.
Ze bleef daarna verdekt in de hal staan, totdat duidelijk werd dat de bevrijding aanstaande was. Op last van burgemeester De Monchy werd de klok opgetakeld. Daardoor was het mogelijk op Bevrijdingsdag 5 mei 1945 deze - met haar indrukwekkende, donkere toon - 's morgens om 8 uur te luiden. Het onderstaande ooggetuigenverslag, verwoord in een gedicht, is van deze gang van zaken een treffend bewijs!
Minuten
1. Op vijf mei vijfenveertig
des morgens om acht uur
staan vijf man en een meisje
op ‘Sorghvliet' voor de muur.
2. Omdat zij oranje droegen
staan daar die laatste zes
bij de Promenade ‘verhaftet'
door fanatieke SS.
3. Onder de beuk bij het koetshuis
zijn zij op een rij gezet
in hun samengeknepen handen
beschermen zij de rozet.
4. De SS'ers trekken revolvers
de vingers zijn aan de haan
zij richten, nu nog enkel schieten
't zal hier haast zijn gedaan.
5. Zo staan ze hun prooi te belagen
vertrokken van angst hun gezicht
waartoe zal die angst hen nog brengen?
tot dit laatste, vergeefse, gericht?
6. Want 's avonds tevoren om tien uur
heeft de radio toch al gemeld
dat de Duitsers capituleren
waarom dan dit laatste geweld?
7. De vijf man en het meisje
staan weerloos voor de muur
en tussen leven en sterven
verwachten zij nu ‘vuur'...!
8. Hoor... klokken beginnen te luiden
de vrijheid bonst over de stad
tussen de rij en de beulen
tript een merel over het pad.
9. Met bundels van licht door de takken
omvat de zon het toneel
wanneer de SS'ers nu schieten
dan vallen er zes te veel.
10. Seconden...seconden...vertrillen
in de galm van het klokkengebons
... traag zakken de Duitse handen
loodzwaar door het bonzen van brons.
11. Een groep van de Landwacht komt hollend
van achter de villa gevlucht
zij horen de klokken luiden
zij zijn voor de klokken beducht.
12. Zij schreeuwen in wilde verwarring
tot de weifelende SS
maak toch je lot niet zwaarder
schiet niet op die laatste zes.
13. De klokken die jagen die kerels
naar de poort aan de grote weg
zij smijten emblemen en petten
in de struiken en over de heg.
14. Nog kan de SS niet aanvaarden
dat de macht uit hun handen is
zij trappen en stompen en vloeken
van venijn en van ergernis.
15. En...vluchten voor die klokken
achter de Landwacht aan
in de richting van Scheveningen
van hun chevrons ontdaan.
16. En dan staan daar die zes met oranje
op ‘Sorghvliet' bevrijd in de zon
met pijn van de trappen en slagen
maar zonder het vuurpeloton.
17. Maar is het wel heel zeker
dat dit geen dromen is...?
zij juichen niet, zij huilen
nu er geen dood meer is.
18. Zij werden gered door de klokken
de laatsten van de stad ...
zo redden de laatsten de laatsten
die de dood al getekend had.
‘Mees' (1945)
Bron: Haagsche Courant 3 mei 2005, bijlage ‘Mijn bevrijding' / 60 jaar na dato, blz. 12.